Rolnictwo a klimat – czyli o tym, jak rolnictwo przyczynia się do zmian klimatu

W przeciągu ostatnich 100 lat, klimat na Ziemi wzrósł o ponad 1 stopnień Celsjusza. Dla niektórych może się to wydawać drobna i nic nie znacząca zmiana. Jednak już teraz widoczne są zmiany klimatyczne, które wpływają, choćby na takie kwestie jak rolnictwo. Warto zatem widzieć, jakie zależności łączy ze sobą oddziaływanie rolnictwa na środowisko i tym samym, w jaki sposób przyczynia się do zmian klimatu.

Klimat w Polsce

Warunki klimatyczne występujące na danym obszarze zależne są od takich czynników jak:

• podłoże geograficzne danego obszaru,
• rozmieszczenie lądów i mórz,
• szata roślinna,
• budowa wierzchniej warstwy skorupy ziemskiej,
• działalność człowieka (działania urbanistyczne, irygacja, uprawa gleby).

Klimat w Polsce jest zmienny i wynika z położenia geograficznego. Okres wegetacyjny trwa średnio dwieście dni.

W jaki sposób rolnictwo wpływa na klimat?

Przede wszystkim należy wiedzieć, iż obecnie oba zjawiska działają na siebie, wywołując negatywne skutki. Rolnictwo jest jedną z wielu przyczyn zmian klimatycznych, które coraz szybciej postępują na Ziemi. Nowoczesne rolnictwo jest w głównej mierze oparte o rozwój technologiczny, używanie nawozów sztucznych czy też wycinanie lasów i terenów zielonych pod uprawę nowych zim dla coraz większej liczby ludności.

Naukowcy w ten sposób obserwują tzw. „efekt domina”. Wycinanie lasów, pozbawia Ziemię drzew oraz wszelkiej naturalnej roślinności. Lasy są o tyle ważne, iż regulują poziom wody w glebie, co zapobiega suszom lub też powodziom. Z kolei używanie nawozów sztucznych oraz innych środków chemicznych, do nawozów roślin, zatruwa wody gruntowe. Ta z kolei tafia do rzek, jezior oraz mórz, co z kolei zanieczyszcza źródła wody na całej planecie. W ten sposób opisywane nowoczesne rolnictwo wywołuje łańcuch wydarzeń wpływających na klimat oraz jednocześnie na światową gospodarkę.

Co postępujące zmiany klimatyczne oznaczają dla rolnictwa?

Warto jednak nadmienić, że postępujące zmiany klimatyczne ,w krótkiej perspektywie czasowej, działają na rolnictwo. Zjawiska, takie jak globalne ocieplenie i zanieczyszczenie powietrza oraz wód gruntowych, drastycznie wpływa na produkcję żywności. Skutkuje to m.in:

• Zmniejszoną ilością opadów deszczu oraz śniegu w ciągu roku oraz powstawaniem tzw. „stref suszy” – ze względu na zmianę prądów morskich oraz zmniejszoną ilość opadów w ciągu roku, w niektórych miejscach powstają tzw. strefy suszy. Oznacza to w praktyce, iż uprawa roślin wymaga dodatkowego nawadniania, co skutkuje drastycznym wzrostem cen żywności oraz wpływem na rolnictwo plantacyjne;
• Emisją gazów cieplarnianych – choć może się to wydawać mało prawdopodobne rolnictwo na świecie odpowiada za ok. 9% emisji gazów cieplarnianych. Największy udział w tym zestawieniu dotyczy metanu. Metan to gaz cieplarniany, który odpowiada za niszczenie warstwy ozonowej, i jest kilkunastokrotnie bardziej niebezpieczny niż dwutlenek węgla;
• Niszczeniem plonów – ze względu na zmiany klimatu, oprócz zjawisk takich jak pustynnienie, równie często pojawiają się zjawiska takie jak nadmierne opady deszczu (ulewy), tornada czy też srogie zimy, które w znaczący sposób niszczą plony. To z kolei przekłada się na zmniejszoną produkcję warzyw, owoców, czy też pasz dla zwierząt, co z kolei ma swoje odbicie w gospodarce światowej.

Co to oznacza dla gospodarki?

Oprócz oddziaływania między sobą klimatu oraz rolnictwa, równie ważną kwestią jest wpływ negatywnych czynników na światową gospodarkę. Podstawowym efektem tych oddziaływań są rosnące koszty produkcji żywności oraz stale malejące dochody. Jest to jeden z najbardziej namacalnych efektów oddziaływa rolnictwa na klimat, który jest widoczny właściwie dla każdego.

Można to zobrazować za pomocą prostego przykładu – zmniejszone opady, zjawisko pustynnienia oraz wycinanie lasów przyczyniają się do konieczności zużywania wody do podlewania roślin. Dodatkowo używanie pestycydów powoduje zanieczyszczanie wód gruntowych, które zakłócają naturalny obieg wody w przyrodzie. Wyższe koszty produkcji oraz transportu żywności automatycznie przekładają się na wzrost cen żywności w sklepach. Finalnie konsumenci i tak płacą więcej za ten sam produkt, co ma wpływ na inne gałęzie gospodarki.

Produkcja roślina – sposoby gospodarowania

Obecnie w produkcji roślinnej możliwe są trzy sposoby gospodarowania.

1. Konwencjonalny,
2. Integrowany,
3. Ekologiczny.

W Europie i w Polsce dominuje pierwszy sposób gospodarowania. Chociaż coraz częściej pojawia się rolnictwo ekologiczne. Ten rodzaj rolnictwa budzie coraz większe zainteresowanie rolników. Także konsumenci są niejednokrotnie gotowi zapłacić więcej za zdrowe, ekologiczne produkty. Społeczeństwo ma coraz większą świadomość w tematyce żywieniowej i jej wpływie na zdrowie.

Rolnictwo ekologiczne – korzyści środowiskowe

Przestrzeganie zasad funkcjonujących w gospodarstwie ekologicznym przynosi korzyści środowiskowe. Naturalne i organiczne nawożenie, plus płodozmian, przyczynia się do zwiększenia żyzności gleby. W rolnictwie ekologicznym nie stosuje się pestycydów i sztucznych nawozów. Stosowane w uprawie rośliny z rodziny bobowatych dostarczają niezbędnego do wzrostu roślin azotu. Ten tym gospodarowania ma swoje korzenie w rolnictwie tradycyjnym.

Wszelka działalność rolnicza jest powiązana z naturalnym wykorzystywaniem zasobów środowiska i ma wpływ na zmiany klimatu. W obecnych czasach priorytetowym działaniem powinno być, to podejmowane na rzecz ochrony zasobów naturalnych. Ograniczenie niekorzystnego oddziaływania rolnictwa na środowisko naturalne należy upatrywać w tym, aby zwiększać uprawy ekologiczne.

W jaki sposób można zniwelować negatywne skutki tych oddziaływań?

Pomimo negatywnych skutków zmian klimatycznych, jakie mają wpływ na rolnictwo, istnieje kilka sposobów, dzięki którym można skutecznie łagodzić ich oddziaływanie na gospodarkę. Do tego rodzaju działań zaliczają się:

• Rozwój rolnictwa ekologicznego w Polsce – najważniejszym działaniem jest propagowanie rolnictwa ekologicznego w Polsce. Cechuje się to np. zmniejszonym udziałem środków ochrony roślin takich jak pestycydów w rolnictwie;
• Zmniejszanie emisji gazów cieplarnianych – uprawa rolnictwa ekologicznego wiąże się również ze zmniejszeniem emisji gazów cieplarnianych np. dwutlenku węgla;
• Wdrożenie rolnictwa plantacyjnego – polega ono na uprawie tego samego gatunku roślin przez wiele kolejnych lat tzw. „monokultura”.

Wdrażając wyżej wymienione działania można skutecznie zmniejszyć negatywne skutki dla rolnictwa oraz dla gospodarki.

Zachęcamy także do przeczytania artykułu na temat rozwoju rolnictwa w Polsce na http://www.m-finanse.pl/rozwoj-rolnictwa-w-polsce.

Artykuł napisała:
Joanna W.

Źródło:

• Marcinek, B. Łopusiewicz, M. Czupryńska, „Finanse na rzecz zrównoważonego rozwoju. Gospodarka – etyka – środowisko„, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 2016 r,
• https://pta.up.poznan.pl/pdf/2012/FA%2029(2)%202012%20Korsak-Adamowicz.pdf.